Azja Kręci - podkast Pięciu Smaków

Podkast Pięciu Smaków, odcinek festiwalowy 3: Jak hongkońskie wojowniczki wywalczyły sobie drogę na szczyt

Sekcja "Kobiece Oblicza Hongkongu" na 17. Pięciu Smakach jest nietypowym spojrzeniem na kinematografię Pachnącego Portu z punktu widzenia bohaterek. Od połowy lat 60. aktorki odgrywały w hongkońskim kinie kluczową rolę, pojawiając się nie tylko w rolach matek czy żon, ale także dzielnych wojowniczek. Było to  zjawisko w zasadzie bez precedensu na skalę światową i doprowadziło do narodzin wielu spektakularnych karier.

Dlaczego było to możliwe akurat w Hongkongu? Jak potoczyły się losy najbardziej znanych aktorek i jak ich sytuacja wygląda dzisiaj - kiedy ta kinematografia jest już zupełnie inna?

Gościnią odcinka jest Karen Fang, profesor Uniwersytetu w Houston, znawczyni kina hongkońskiego. Polskiego głosu prof. Fang użyczyła Agnieszka Żulewska. 

Podkast Pięciu Smaków, odcinek festiwalowy 2: King Hu, król transcendentalnej akcji

King Hu - geniusz, perfekcjonista, mistrz kina światowego. Urodzony w Pekinie, wyjechał do Hongkongu, gdzie debiutował jako reżyser w wytwórni braci Shaw. Wkrótce odniósł wielki sukces filmem "Napij się ze mną", mając odwagę zaangażować do głównej roli dziewiętnastoletnią aktorkę, Cheng Pei-pei. Szukając artystycznej wolności przeniósł się na Tajwan, gdzie powstały jego najważniejsze filmy - "Dragon Inn" i powstający parę lat potężny fresk wuxia "Dotyk zen". Był to koniec jego dobrych relacji z publicznością, a początek niezwykle wizjonerskich poszukiwań nowych środków filmowego wyrazu.

Z okazji pierwszej w Polsce retrospektywy twórczości Kinga Hu, spotkaliśmy się z Wojtkiem Tutajem, filmoznawcą i krytykiem. Rozmawiamy o artystycznych losach mistrza, o tym, co go inspirowało do realizacji ponadczasowych filmów, i wreszcie o tym, jaki wpływ te filmy miały na światowe kino.

Podkast Pięciu Smaków, odcinek festiwalowy 1: O czym dzisiaj opowiadają filmowcy z Indii?

Kinematografia indyjska - rozległa, różnorodna, mało rozpoznana w Europie. Przez lata mocno wyizolowana i kojarząca się właściwie tylko z wystawnymi widowiskami z Bollywoodu, na które przez chwilę panowała moda także w Polsce.

Wydaje się, że w ostatnich latach coś się zmieniło - np. komercyjne produkcje z Indii zaczęły się z powodzeniem pojawiać w największych serwisach streamingowych. Na drugim biegunie, coraz częściej na światowych festiwalach pokazywane jest kino niezależne z Indii. To filmy zadziwiające odwagą i pomysłowością, wprowadzające nową energię, opowiadające historie o ludziach, którzy wcześniej nie mieli swojej filmowej reprezentacji.

Sekcja Focus: Indie na 17. Pięciu Smakach jest pierwszą w historii polskich festiwali panoramą niezależnego kina indyjskiego. To sześć obrazów z odmiennych części kraju, które są zaproszeniem do dalszego poznawania tego filmowego kierunku.

Z tej okazji Marta Dymek i Łukasz Mańkowski rozmawiają z dr Weroniką Rokicką -- indolożką, wykładowczynią na Katedrze Azji Południowej na Wydziale Orientalistycznym UW, autorką książki “Indie. Kraj miliarda marzeń” i wypytują ją o współczesne Indie oraz o ich portret w filmach sekcji.

Podkast Pięciu Smaków, odcinek 53: ”Poprzednie życie”, czyli czułe studium tożsamości

W październikowym odcinku podkastu skupiamy się - co się rzadko zdarza - na jednym filmie. Okazja jest dobra, ponieważ do kin w Polsce wchodzi opromienione sukcesami na festiwalach "Poprzednie życie" w reż. Celine Song, Amerykanki koreańskiego pochodzenia. Punktem wyjścia debiutantka uczyniła sytuację, która faktycznie jej się przytrafiła i uruchomiła w niej proces refleksji nad swoją przeszłością i tożsamością. Jaka to była sytuacja? Jak "Poprzednie życie" sytuuje się wśród wielkich sukcesów kina Amerykanów azjatyckiego pochodzenia ostatnich lat? I wreszcie, czemu ta delikatna, melancholijna opowieść o dwójce ludzi, którzy nawiązują kontakt po latach, rezonuje w widzach na całym świecie?

"Poprzednie życie" wprowadza na ekrany w Polsce Gutek Film, partner tego odcinka podkastu. Premiera filmu odbędzie się 13 października.

Podkast Pięciu Smaków, odcinek 52: W jakiej formie znajduje się niezależne kino w Azji?

Wrześniowy odcinek podkastu jest rewersem i uzupełnieniem odcinka poprzedniego. W sierpniu dyskutowaliśmy o najważniejszych i najlepszych azjatyckich filmach wysokobudżetowych roku 2023.
Teraz skupiamy się na dziełach niezależnych czy raczej niekomercyjnych. Jak ma się arthouse w Japonii, Korei Południowej czy w Chinach? Jak tworzy się kino w warunkach niskich budżetów w poszczególnych krajach i jaką szansę te filmy mają na szerszą widownię w swoich ojczyznach oraz w obiegu międzynarodowym? Co zachwyciło nas najbardziej z setek filmów, które obejrzeliśmy, prowadząc tegoroczną selekcję?

Zapraszamy do słuchania, tym bardziej, że parę filmów, które wspominamy, pojawi się na 17. Pięciu Smakach. 

Podkast Pięciu Smaków, odcinek 51: Co oglądają widzowie w kinach w Azji w 2023 roku?

Rok 2023 jest sprawdzianem globalnej kondycji branż filmowej i kinowej. Zawirowania ostatnich sezonów, związane przede wszystkim z koronawirusem, odcisnęły na przemyśle rozrywkowym silne piętno, sprawiając, że wielu zadaje sobie pytanie - czy odbicie do stanu sprzed pandemii jest jeszcze w ogóle możliwe?

W 51. odcinku zastanawiamy się czy kiniarze na największych azjatyckich rynkach mogą mieć powody do zadowolenia. Czy widzowie wrócili po pandemii przed duże ekrany, aby kolektywnie przeżywać filmowe uniesienia? A może wolą konsumować rozrywkę w domu dzięki platformom streamingowym i tak już zostanie?

Co jest masowo oglądane w Chinach, Japonii, Korei Południowej czy w Indiach? Którzy mistrzowie kina komercyjnego zaskoczyli formą, a którzy rozczarowali? Czy pojawiły się nowe, gorące nazwiska i zaskakujące przeboje?

Uwaga - w rozmowie pojawi się parę tytułów, które pokażemy w programie 17. Pięciu Smaków - tym bardziej zachęcamy do słuchania!

Podkast Pięciu Smaków, odcinek 50: Cierpliwe spojrzenia Wang Binga

W 50. odcinku Podkastu Pięciu Smaków przyglądamy się twórczości jednego z najważniejszych współczesnych dokumentalistów. Urodzony w 1967 roku, Wang Bing od ponad dwóch dekad z imponującą wnikliwością rejestruje przemiany zachodzące w swojej ojczyźnie, w Chinach.

Od kiedy Wang Bing po raz pierwszy sięgnął po kamerę, Państwo Środka zmieniło się nie do poznania, z ubogiego kraju stając się gospodarczą potęgę. Ale artysty nie interesuje sukces i blichtr wielkich miast, tylko skupia się na koszcie jakie podczas tych przemian poniosły indywidualne jednostki.

Twórca wchodzi ze swoją kamerą tam, gdzie filmowcy zazwyczaj nie mają wstępu – do upadłych, przeżartych rdzą fabryk przemysłu ciężkiego czy do zakładów szwalniczych, wypełnionych przepracowanymi i źle opłacanymi ludźmi. Ustawia kamerę pomiędzy domami na ubogiej chińskiej prowincji, udaje mu się nawet wejść na parę tygodni do szpitala psychiatrycznego.

Wang Bing ma indywidualny, oryginalny styl, a brak ograniczenia w metrażu sprawia, że pozostaje ze swoimi bohaterami nawet przez parę lat, skupiając się na ich codziennych problemach i wzajemnych relacjach. Jego twórczość jest jednocześnie jedną z nielicznych dokumentacji modernizującej się Chińskiej Republiki Ludowej, a więc kraju, którego przemiany promieniują i wpływają na cały świat.

Retrospektywa filmów Wang Binga jest częścią programu 23. edycji festiwalu Nowe Horyzonty (20-30 lipca 2023).

Podkast Pięciu Smaków, odcinek 49: Jak europejskie festiwale kształtują kino azjatyckie?

Największe europejskie festiwale filmowe - takie jak Cannes, Berlin czy Rotterdam - już dawno przestały być tylko przeglądami kina. Dzisiaj są potężnymi instytucjami kreującymi reżyserskie gwiazdy, tworzącymi trendy, a także mającymi udział w produkcji samych filmów.

Dzieje się to za sprawą specjalnych funduszy, w ramach których początkujący filmowcy mogą rozwijać swoje projekty. Pomaga to wyławiać nowe talenty (bardzo często z Azji), wspierać je finansowo, instytucjonalnie czy kreatywnie. Stawka jest duża, bo filmy kuratorowane na festiwalach często stają się wielkimi przebojami art house'u; tym sposobem nazwisko wyrobił sobie chociażby Apichatpong Weerasethakul. Także widzowie Pięciu Smaków mogli zetknąć się z tym zjawiskiem, oglądając np. znakomite “Pewnego razu w Kalkucie” Sengupty czy “Yuni“ Kamili Andini.

Problem w tym, że praca nad filmem w ramach festiwalowych funduszy jest procesem, podczas którego opiekunowie sugerują zmiany i pomagają doszlifować scenariusz tak, aby stał się on bardziej przystępny dla widza - no właśnie - światowego. W tym działaniu często gubi się oryginalność wypowiedzi, a film zostaje wtłoczony w pewne określone ramy.

W 49. odcinku podkastu Pięciu Smaków ważymy racje. Czy europejskie festiwale pomagają azjatyckim filmowcom zaistnieć, czy raczej stępiają ich oryginalny głos?

Zapraszamy do słuchania, czekamy na opinie.

Podkast Pięciu Smaków, odcinek 48: Co się wydarzyło w kinie koreańskim w 2003 roku?

Rok 2003 był wyjątkowy dla kina koreańskiego. Że dzieje się tam coś niezwykłego i ekscytującego było wiadomo już od paru lat. Lokalne filmy stawały się coraz lepsze, widzowie z dumą ciągnęli do kin. Rząd i prywatni inwestorzy wyłożyli na stół duże pieniądze, które producenci odważnie inwestowali w ryzykowne projekty. Nowe pokolenie artystów mogło dzięki temu eksperymentować z językiem filmowym, przepracowując jednocześnie traumy dorastania w zmiennych i niespokojnych latach 80. i 90. 
Sezon 2003 wystartował przeciętnie, ale koło kwietnia wszystko się odwróciło. Obiecujące młode trio - Bong Joon-ho, Park Chan-wook i Kim Jee-woon pokazało swoje pierwsze arcydzieła. Wkrótce o "Zagadce zbrodni", "Old Boyu" i "Opowieści o dwóch siostrach" mówiono nie tylko w Seulu czy Busan, ale także w Cannes, Nowym Jorku i w Warszawie. Było to kino piękne wizualnie, gwałtowne emocjonalnie, głębokie w znaczenia.
A istotnych filmów było znacznie więcej. "Wiosna, lato, jesień, zima... i wiosna" Kim Ki-duka stała się hitem eksportowym; "Uratować zieloną planetę!" poniosło klęskę w kinach, ale dzisiaj jest uznawane za najbardziej szaloną jazdę w historii Nowego Kina Koreańskiego; na koniec roku odbyła się premiera superwidowiska "Silmido", pierwszego lokalnego filmu z ponad dziesięcio milionową widownią.
Dzisiaj rok ten jawi się jako czas niezwykłej kreatywności, radości burzenia starych reguł kina popularnego, formowania się najlepszej kinematografii XXI wieku. 20 lat później przemysł ten jest już zupełnie inny - znacznie dojrzalszy, bezpieczniejszy i przez to mniej ekscytujący.
Zapraszamy na opowieść o najważniejszych filmach koreańskich, które właśnie obchodzą 20 urodziny. 

Podkast Pięciu Smaków, odcinek 47: ”John Wick 4”, czyli jak Hollywood wysysa ze światowego kina to, co najlepsze

Czwarta część "John Wicka" stała się jednym z największych przebojów ostatnich miesięcy w kinach na całym świecie. Przygody ponurego i śmiertelnie zmęczonego życiem, ale znakomicie wyszkolonego i niemalże niezniszczalnego płatnego zabójcy z filmu na film są coraz droższe i wystawniejsze, gromadzą coraz większą widownię. Najnowsza odsłona serii zaraz po premierze została okrzyknięta mistrzowskim osiągnięciem współczesnego kina akcji.

Ale co "John Wick" ma wspólnego z Azją i czemu pojawia się w Podkaście Pięciu Smaków? Pomińmy pretekstową fabułę, siłą serii są rozbudowane i podbite dużym budżetem sekwencje walk, strzelanin, pościgów - ekscytujące, pomysłowe, cieszące oko. Zbudowane zostały one na bazie osiągnięć kina sztuk walki, które powstało i było rozwijane przez dekady przez filmowców kinematografii azjatyckich.

W podkaście zastanawiam się jak funkcjonuje kino hollywoodzkie w odniesieniu do lokalnych kinematografii, jak po cichu "pożycza" konkretne motywy i rozwiązania techniczne. Kim i czym inspirował się reżyser, Chad Stahelski, i ludzie odpowiedzialni w "Johnie Wicku" za choreografię sekwencji walk? Dlaczego zdjęcia odbywały się na trzech kontynentach, w najbardziej ikonicznych lokacjach jakie można sobie wyobrazić?

Zapraszam do wysłuchania 47. odcinka podkastu.